İran'da Hükümet Karşıtı Gösteriler Tahran'a Sıçradı
İran'ın güneybatısında 11 gün önce başlayan hükümet karşıtı protesto gösterileri başkent Tahran'a sıçradı. Göstericiler 18 ayın ardından ilk kez yönetim karşıtı sloganlarla Tahran sokaklarındaydı
İran’ın güneybatısında 11 gün önce başlayan hükümet karşıtı protesto gösterileri başkent Tahran’a sıçradı. Göstericiler 18 ayın ardından ilk kez yönetim karşıtı sloganlarla Tahran sokaklarındaydı.
Pazartesi günü Tahran’ın merkezinde düzenlenen gösterilerin görüntüleri sosyal medyada da yayıldı.
Onlarca İranlı’nın Tahran’ın İslam Cumhuriyeti Caddesi’nde yürürken görüldüğü görüntülerde dini lider Ayetullah Ali Hamaney’e karşı sloganlar atılıyor.
İran İslam Cumhuriyeti ve Hamaney, ekonomik resesyondaki ülkenin zenginliklerini Lübnan ve Filistin’deki İslamcı milislerin parasını ödemek ve silahlandırmak için kullanmakla eleştiriliyor.
Yönetim karşıtı sloganlar
Tahran’da protestocuların‘‘Diktatöre ölüm’’, ‘‘Utan Hamaney, ülkenin yakasından düş’’, ‘‘Ne Gazze ne Lübnan için, hayatımı sadece İran için feda ederim’’ sloganları attıkları görüldü.
Başka bir sosyal medya videosu da ülkenin kuzeyindeki Kerec kentinde protestocuları bir hastanenin bahçesinde yürürken ve slogan atarken gösteriyor. VOA, İran’da yayın yasağı olan videonun gerçekliğini ise doğrulayamadı.
İran devlet medyası Tahran’daki gösteriye yer verdi, ancak hükümet karşıtı sloganlara değinmedi. Devlet medyası, İran başkent bölgesi vali yardımcısı Hamidrıza Goudarzi’nin gösterilerin yakındaki bir alışveriş merkezinde elektriklerin kesilmesiyle tetiklendiği sözlerine yer verdi.
Goudarzi, gösterinin ardından ‘‘Toplantı sona erdi ve durum normale döndü’’ diye konuştu. İran güvenlik güçlerinin gösteriyi durdurmak için harekete geçtiği yönünde bir haber de gelmedi.
Merkezi Oslo’da bulunan İran İnsan Hakları grubu başkanı Mahmud Emiri Mohaddam, VOA Farsça servisine yaptığı açıklamada İran’da başkent sokaklarının 2020 yılının Ocak ayından bu yana ilk kez yönetim karşıtı gösterilere sahne olduğunu söyledi.
Tahran’da son gösteriler Ukrayna uçağının düşmesiyle başlamıştı
Tahran’da en son 8 Ocak 2020’de İran güvenlik güçlerinin Ukrayna’ya ait yolcu uçağını Tahran’dan havalanmasından hemen sonra düşürmesinin ardından günlerce süren protesto gösterileri düzenlenmişti. Kazada uçakta bulunan çoğu Kiev üzerinden Kanada’ya gitmeye hazırlanan İranlı ve İranlı Kanadalı 176 kişi ölmüştü.
İranlı yetkililer üç gün boyunca kazanın mekanik problemlerden meydana geldiğini öne sürse de daha sonra İran güvenlik güçlerinin Ukrayna Uluslararası Havayolları’na ait uçağı vurduğunu kabul etmişti. Irak’ta ABD askerleri tarafından kullanılan bir üsse düzenlenen hava saldırısından saatler sonra İran güçleri uçağı yabancı tehdit sanarak vurduklarını açıklamıştı. İran, ABD’nin beş gün önce İranlı komutan Kasım Süleymani’yi hedef aldığı hava saldırısına yanıt olarak Irak’taki üsse misilleme saldırısı düzenlemişti.
Demokrasileri Savunma Vakfı uzmanlarından Behnam Ben Taleblu VOA’e yaptığı açıklamada Pazartesi günü Tahran’da yapılan gösterilerin 2020’nin başından bu yana yapılan en önemli gösteriler olduğunu söyledi.
Taleblu, ‘‘Tahran sakinleri bir haftadan uzun süre önce güneybatıdaki Huzistan vilayetinde suların kesilmesi nedeniyle cesurca sokağa çıkan göstericilerle birlik içinde olduklarını gösterdiler’’ dedi.
Kuraklıkla karşı karşıya olan Huzistan vilayetindeki gece gösterileri 15 Temmuz’da başlamış ve birçok İran vilayetine yayılmıştı. Protestocular yönetim karşıtı sloganlar atmış, sosyal medya videoları İran güvenlik güçlerinin sokakları temizlemek için mermi ve gözyaşartıcı gaz kullandığını göstermişti. VOA bu görüntüleri doğrulayamadı.
İran devlet televizyonu biri polis en az dört kişinin protestolar sırasında hayatını kaybettiğini bildirdi ve ölümlerin sabotaj sonucu olduğunu öne sürdü.
Uluslararası Af Örgütü: ‘‘Gösterilerde 8 kişi öldü’’
Merkezi Londra’da bulunan Uluslararası Af Örgütü, Cuma günü yaptığı açıklamada İran’daki kaynaklarından gelen video görüntülerine göre yedi farklı şehirde içlerinden biri ergenlik çağında bir erkek çocuğu olmak üzere en az sekiz kişinin hayatını kaybettiğini belirtti.
Geçen Cuma günü Hamaney, Huzistan eyaletinin su sorunu yaşayan halkına sempati göstermiş ancak halka ‘‘İran’ın düşmanlarının oyunlarına kanmamaları’’ uyarısında bulunmuştu.
Uzmanlar İran’da yaşanan kuraklığın sadece son aylardaki az yağıştan değil İran hükümetinin su kaynaklarını yanlış kullanmasından da kaynaklandığı görüşünde.
Öte yandan ABD Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Jalina Porter da ABD’nin gösterileri ve ölüm haberlerini yakından izlediğini, İranlılar’ın şiddet ve keyfi gözaltı kaygısı olmadan toplanma ve kendini ifade etme hakkına sahip olması gerektiğini kaydetti.
Porter ayrıca hükümetin bölgede interneti kapatma çabalarını da yakından izlediklerini bildirdi. Porter, ‘‘İran hükümetine vatandaşlarının ifade özgürlüğü evrensel hakkını ve online bilgiye ulaşma özgürlüğü haklarını kullanmalarına izin vermesi çağrısı yapıyoruz’’ sözlerini kullandı.