Kurdistan Referandumu İncelemesi
Kürdistan Bölgesi ve idaresi dışındaki bölgelerde dün yapılan bağımsızlık referandumunda, yaklaşık 3 milyon seçmene "Kürdistan Bölgesi ve idaresi dışındaki bölgelerin bağımsız olmasını istiyoruz musunuz?" sorusu yöneltildi.
Resmi verilere göre katılımın yüzde 72 olduğu referandumda çoğunluk "Evet" dedi.
Kürdistan Bölgesi'nin 25 Eylül'de referanduma gitme kararının ardından, başta Irak ve komşu ülkeler olmak üzere dünyadaki bazı ülkeler referanduma karşı çıktı. Ancak Kürt yetkilileri ve halkı, aldıkları karardan geri adım atmayarak dün referandum kararını yerine getirdi.
Katılım oranı yüzde 72
Kürdistan Bölgesi Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu Sözcüsü Şervan Zirar tarafından yapılan açıklamada, Kürdistan Bölgesi ve idaresi dışındaki Kürdistani bölgelerde referandumda 3 milyon 985 bin 120 seçmenin oy kullanma hakkına sahip olduğunu belirtti.
Tartışmalı bölgelerde evlerinden olan ve şimdi kamplarda bulunan 497 bin 190 seçmenin de oy kullanma hakkına sahip olduğunu belirten Zirar, yurtdışında yaşayan ve elektronik ortamda kayıt olan 98 bin 945 seçmenin oy kullandığını kaydetti.
Şervan Zirar, toplam 4 milyon 581 bin 255 seçmenden, 3 milyon 305 bin 925'inin oy kullandığını kaydetti.
Halk çoşkuyla sandığa gitti
Rûdaw'a konuşan Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) Seçim Çalışmaları Sorumlusu Xesro Goran, "Uluslararası toplumun Kürdistan halkına ve haklarına karşı yaptığı birtakım plana karşın, halkımız büyük bir coşkuyla sandığa giderek karşılık verdi" dedi.
Resmi olmayan verilere göre Kerkük'te yaklaşık yarım milyon seçmen bulunuyor. Bunlardan bazıları Kürdistan Bölgesi'nde göçmen, bazıları ise asayiş, peşmerge ve polis olarak görev yapıyor.
Kerkük Operasyon Odası'ndan isminin açıklanmasını istemeyen bir kaynak, "Kerkük'te 'Evet' oranının yüzde 90 çıkacağını düşünüyoruz" dedi.
Bazı Türkmen ve Araplar kesimlerin referandumu boykot çağrısı nedeniyle katılımın az olacağı bekleniyordu ancak Kerküklüler referanduma büyük ilgi gösterdi. Kerkük'te referanduma katılım oranı %78 olarak gerçekleşti.
Xesro Goran, "Halkın katılımı oldukça iyiydi. Özellikle Kerkük'teki katılım bizi şaşırttı. Sonuç tahminlerimizin çok üzerinde çıktı" diye konuştu.
Dünya medyası Kürdistan'da
Bölge ve uluslararası toplulukların "referandumu ertelemesi, zamanın uygun olmaması ya da iptali" konusunda Kürtlere yönelik yaptığı tüm baskılara rağmen, referandumun yapılmasına öncülük eden Başkan Mesud Barzani, "Referandum için doğru zaman şimdi değil ise ne zamandır?" karşılığını vererek, geri adım atmadı.
Bölge ve dünya kamuoyu referandumu yakından takip ederek gelişmelere büyük önem verdi. Özellikle çok sayıda gözlemci referandumu yakından takip etmek için Kürdistan Bölgesi'ne geldi.
Gözlemciler referandum sonrası yaptıkları açıklamada, sürecin başarılı ve profesyonel bir şekilde geçtiğini kaydetti.
Yüksek Seçim ve Referandum Komisyonu Basın ve Halkla İlişkiler Sorumlusu Rewa Muhammed, "9 farklı siyasi grup ve hareket 'Hayır'a cephesibde kampanya yürüttü. Referandum sürecinde 400 yabancı ve 2 bin yerli gözlemci hazır bulundu. Bununla birlikte 159 medya organı ve 500 yerli basın-yayın kuruluşu süreci yakından takip etti" ifadelerini kullandı.
Yetkililer ne dedi?
Referandumda dünya medyasının gözü Kürt siyasilerin üzerindeydi. 71 yaşındaki Başkan Mesud Barzani halka verdiği sözü yerine getirerek, Erbil'deki final referanduma destek mitinginde, "Allah'a ve halkıma karşı kendimi mahçup edecek bir kişi değilim" demişti.
Başkan Barzani, Erbil'in Pirmam ilçesinde her zamanki gibi Kürt kıyafetiyle basının karşısına çıkarak oyunu kullanıp kameralara sadece selam vermekle yetindi.
Başbakan Neçirvan Barzani, ailesiyle beraber oy kullandıktan sonra düzenlediği basın toplantısında, şunları söyledi:
"Referandumdan sonra Bağdat ile müzakerelere başlamayı düşünüyoruz. Umarız Bağdat bu sürece hazır olur. Bağdat stratejik bir öneme sahip ve böyle olmaya da devam edecektir. Bağdat ile sorun yaşamak istemiyoruz."
Kürdistan İslami Birlik (Yekgırtu) lideri Selahaddin Behaeddin, referanduma başından beri destek veren biri olarak, referandum tarihinin belirlendiği toplantılarda yer aldı.
Selahaddin Behaeddin, "Kürt halkı olarak barışçıl, modern ve demokratik bir şekilde bağımsızlık referandumu sürecini başarıyla yürütmemiz gerekiyor" diye konuştu.
Başbakan Yardımcısı Kubad Talabani ise oy işleminin ardından özellikle Irak Parlamentosu'nda Kürtlere karşı alınan kararlarla ilgili, "Sorumsuzca alınan kararlardır. Bağdat'a verilecek en güçlü cevap referandumdur" ifadelerini kullandı.
Kerkük Valisi Necmeddin Kerim de, "Bir vatandaş olarak bağımsız Kürdistan'ın kuruluşu sürecine oy verdim" dedi.
Kürdistan Yurtseverler Birliği (KYB) Politbüro Sorumlusu Mele Bahtiyar, memleketi Hanekin'de oyunu kullanarak, referandumdan sonra Bağdat ile yapılacak müzakerelerin ciddi yürütüleceğini söyledi.
Mele Bahtiyar, "Kurulacak Kürdistan'ın komşu ülkelere tehdit olmayacağı konusunda emin olmalarını istiyoruz" dedi.
Değişim Hareketi (Goran), referanduma saatler kala tavrını değiştirerek üye ve sempatizanlarını verecekleri oy konusunda "özgür" bıraktı.
Goran lideri Ömer Seyid Ali, Süleymaniye'de "Evet" oyu kullandığını belirterek, "Referandumun şahsi bir konu olarak algılanmaması gerekiyor" ifadelerini kullandı.
Kürdistan İslami Topluluk (Komel) lideri Ali Bapir de referanduma 13 saat kala partisinin desteğini açıklayarak "Evet" oyu kullanacaklarını duyurdu.
Referanduma karşı çıkan Tahran ve Ankara'ya bu tür çıkışlarının olumlu olmadığı ve sakin olunması gerektiği mesajını veren Ali Bapir, şöyle konuştu:
"Yıllardır haklarından mahrum olan bir halkız. Bugün Kürt tarihi için önemli bir gündür. Kürtler kendi ülkesi ve ulusu adına meşru ve doğal hakkını talep ediyor. Talepleri başı dik ve bağımsız yaşamak içindir."
Demokrasi ve Adalet için Koalisyon hareketi lideri Berhem Salih,referandum sürecinde açık bir duruş göstermemekle beraber, dün Süleymaniye'de oy kullandığında bağımsızlığa "Evet" dediğini belirtti.