El yazması eserlere Süleymaniye Kitap Şifahanesinde yoğun bakım

Yüzlerce yıllık Kur’an-ı Kerim’ler, atlaslar, kitaplar… Birbirinden kıymetli el yazması eserler, sabırla ve beceriyle yeniden hayat buluyor. Süleymaniye Kitap Şifahanesinde bir eşi daha olmayan eserler yok olmaktan kurtuluyor ve kültür mirasımız içinde yaşamaya devam ediyor.

El yazmaları yeniden hayat buluyor

Süleymaniye Kitap Şifahanesi, Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Kitap Şifahanesi ve Arşiv Dairesi Başkanlığı çatısı altında 2014’ten bu yana hizmet veriyor. Ancak geçmişi çok daha eski tarihlere, 1950’li yıllara dayanıyor.

El yazması eserler 1956’dan itibaren Süleymaniye Yazma Eser Kütüphanesinin bünyesinde yer alan Cilt ve Patoloji Servisinde restore ediliyordu. Uzun yıllar hizmet veren bu kurumda dönemin teknik imkanları kullanılarak pek çok nadide el yazması eser, yok olmaktan kurtarıldı. Bu kurumun yerini alan Süleymaniye Kitap Şifahanesi ise, Mimar Sinan’ın inşa ettiği Süleymaniye Tıp Medresesinin tarihi binasında hizmet veriyor. 

Yüzyılların yorgunluğunu üzerinde taşıyan nadide eserler, Kitap Şifahanesinde çağdaş teknolojinin tüm imkanları kullanılarak yenileniyor. Türkiye’nin dört bir yanından gelen el yazması eserler, dünya standartlarındaki uygulamalarla, deyim yerindeyse şifa buluyor. 

En önemli aşama: Karar

Restorasyon ve konservasyon için Şifahaneye getirilen eserler, pek çok aşamadan geçiriliyor. İlk önce eser, böcek şüphesine karşı derin dondurucuda -40 derecede 24 saat bekletiliyor. Ardından sırayı belgeleme aşaması alıyor. Ele alınacak eserle ilgili her türlü ayrıntı, bilgisayar ortamına aktarılıyor. 

Ve sırayı belki de eserin kaderini belirleyen en önemli aşama alıyor: Konservasyon yöntemi kararı… Bu aşamada eserin fiziksel, kimyasal ve biyolojik bozulmaları saptanıyor. Çıkan sonuca göre de eser üzerinde yapılacak çalışmalar için bir yol haritası belirleniyor. Eserin restorasyonunda kullanılan yöntemler belirlendikten sonra uygulamaya geçiliyor. 

Kitap Şifahanesinde her uzman, ayrı bir eser üzerinde çalışıyor. Yani başlangıcından bitimine kadar eser, aynı kişiye emanet ediliyor. Hem cilt hem sayfalar titizlikle elden geçirildikten sonra kitaplar adeta ilk günkü haline dönüyor. 

Bir eser için aylar süren emek

Kitap restorasyonu ve konservasyonu işleminde çalışan uzmanlar, yıpranma durumuna göre aylarca aynı eser üzerinde çalışıyor. Öyle ki bir uzman yılda ortalama 4-5 eseri onarabiliyor. Sayısal verilere göre 2012-2018 yılları arasında Şifahaneye bağlı restorasyon servislerinde 800’e yakın eserin restorasyonu gerçekleşti. 

Bu önemli işi öğrenmek isteyenler için Şifahanede eğitim de veriliyor. Süleymaniye Kitap Şifahanesi, tarihi binasının içindeki teknolojik imkanlar sayesinde geçmiş ve gelecek arasında köprü olmayı sürdürüyor.